358. U tuyến tiền liệt kèm bí đái
Biện chứng đông y: Tì thận đều hư.
Cách trị: ích khí kiện tì, ôn thận bổ dương, sáp lợi đồng dụng.
Đơn thuốc: Lão nhân long bế thang.
Công thức: Đảng sâm 24g, Hoàng kỳ 30g, Phục linh 12g, Bạch quả 9g, Tì giải 12g, Xa tiền 15g, Vương bất lưu hành 12g, Ngô thù du 5g, Nhục quế 6g, Thục địa 30g, Nhục thung dung15g, Cam thảo tiền 10g. Sắc uống, mỗi ngày 1 thang. Nhiễm khuẩn do thông đái, tiểu tiện đau nóng thì thêm Ngân hoa 30g, Thổ phục linh 30g, tiểu tiện có lẫn máu thì thêm Địa du thán 30g, toàn thân phù thũng thì thêm Trần bì, Đại phúc bì, Thông thảo, mỗi thứ 10g, người uống thuốc mà ǎn uống giảm đi thì thêm Trần bì 10g, Sa nhân 9g.
Hiệu quả lâm sàng: Theo dõi 65 ca, chữa khỏi 40 ca, chuyển biến tốt 11 ca; vô hiệu 6 ca, chuyển sang mổ 3 ca, ghi chép không rõ 5 ca. Trong số các ca khỏi có 4 ca tái phát, lại dùng bài trên điều trị vẫn có công hiệu. Người dùng ít nhất 2 thang, nhiều nhất 30 thang, bình quân trên dưới 10 thang, trong đó có 12 ca dùng từ 2 đến 5 thang, 15 ca 6-8 thang, 27 ca 10-19 thang, 3 ca 20-30 thang.
359. U tuyến tiền liệt kèm bí đái
Biện chứng đông y: Cả khí lẫn âm đều khuyết, bàng quang không khí gây tắc đái
Cách trị: Bổ mạnh trung khí, tư thận thông quan
Đơn thuốc: Hoàng kỳ cam thảo thang, kết hợp với Tư thận thông quan hoàn.
Công thức: Hoàng kỳ 30g, Cam thảo 10g, Nhục quế 6g, Hoàng bá 6g, Tri mẫu 6g.
Mỗi ngày 1 thang, sắc chia 2 lần uống.
360. U tuyến tiền liệt kèm bí đái
Biện chứng đông y: Âm hư nhiệt náu ở hạ tiêu, bàng quang khí hóa bất lợi.
Cách trị: Tư âm giáng hỏa, hóa khí lợi thủy.
Đơn thuốc: Tư thận thông quan thang.
Công thức: Tri mẫu 18g, Hoàng bá 18g, Nhục quế 3g. Sắc uống mỗi ngày 1 thang.
Hiệu quả lâm sàng: Lý XX, 65 tuổi. Người bệnh thân thể hư nhược, thấy tiểu tiện khó đã hơn 1 tháng. Sau khi kiểm tra ở bệnh viện đã chẩn đoán là u tuyến tiền liệt. Tuần lễ gần đây đái ít mà khó ra, như muốn đái song chỉ nhỏ từng giọt, bụng dưới đầy muốn xệ xuống, khó chịu, đầu váng tai ù, lưng khớp đau rũ, miệng khô họng ráo, lưỡi đỏ ít rêu, mạch tế sác. Đây là âm hư nhiệt náu ở hạ tiêu, bàng quang khí hóa bất lợi. Nên trị bằng phép tư âm giáng hỏa, hóa khí thủy lợi. Cho dùng "Tư thận thông quan thang". Uống được 3 ngày thì tự mình đi đái dễ dàng. Dặn sau đó uống Tri bá địa hoàng hoàn (bán ở trên thị trường) để có kết quả lâu dài.
Bàn luận: U tuyến tiền liệt kèm bí đái là bệnh thường thấy ở người già. Dùng "Tư thận thông quan thang" rất có thể nhanh chóng chữa khỏi chứng này, sau đó lại cho Tri bá địa hoàng hoàn để củng cố hiệu lực. Trên lâm sàng cho thấy phương pháp này đơn giản, có hiệu quả.
361. U tuyến tiền liệt kèm bí đái
Biện chứng đông y: Thấp nhiệt uẩn kết ở bàng quang, bàng quang khí hỏa bất lợi.
Cách trị: Thanh tiết thấp nhiệt lợi tiểu tiện.
Đơn thuốc: Thông bế lợi tiện thang.
Công thức: Vương bất lưu 25g, Lưu khí nô 15g, Giáp châu 10g, Mộc thông 15g, Đông qui tử 25g, Đại hoàng 10g, Chương nhãn thảo 25g, Xa tiền tử 15g, Sơn chi tử 15g, Trạch tả 15g, Thạch vi 15g, Biển súc 15g, Cù mạch 15g, Hoàng bá 10g, Cam thảo 10g, Hoạt thạch 15g. Dùng Đăng tân thảo để dẫn, sắc uống mỗi ngày 1 thang.
Hiệu quả lâm sàng: Lưu X X, nam, 60 tuổi, xã viên. Hạ tuần tháng 8 năm 1977 thấy tiểu tiện bất lợi, đi tiểu đau tức, nước tiểu đỏ, đại tiện không thông. Ngày 6 tháng 9 do gặp lạnh, bệnh nặng thêm, tiểu tiện nhỏ giọt rất đau nóng hoặc không thông, phải thông đái. Đưa đến bệnh viện tỉnh khám, thăm hậu môn chuẩn đoán là u tuyến tiền liệt. Vì người bệnh không muốn mổ, nên xin chuyển sang điều trị đông y. Khám thấy thể trạng còn tốt, dinh dưỡng bình thường, ti phổi gõ và nghe không thấy có gì lạ, bụng mềm, gan lách không to, chất lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng bẩn, mạch hoạt sác. Cho dùng “ Thông bế lợi tiện thang”, uống 2 thang. Khám lại thấy sau khi đã uống 2 thang đã tự đi tiểu được 4 lần, đại tiện 1 lần, nước tiểu đỏ nóng, lưỡi đỏ rêu vàng, mạch hoạt sác. Vẫn dùng bài thuốc trên, thêm Trúc diệp 15g, Trư linh 15g. Khám lại lần thứ ba: sau khi uống 2 thang trên thì tiểu tiện đã thông, hơi vàng mà không đau, bụng dưới không căng, mạch hoạt không sác, rêu lưỡi vàng mỏng. Dặn uống thêm 2 thang nữa để củng cố kết quả. Theo dõi chưa thấy tái phát.
Bàn luận: Chứng u tuyến tiền liệt thường thấy ở các cụ ông là một chứng khó chữa, nói chung phần lớn dùng phẫu thuật điều trị, phải nằm viện truyền máu rất bất tiện. Dùng thuốc đông điều trị thì rẻ tiền, giản tiện, đúng là một cách chữa tốt.
362. U tuyến tiền liệt kèm bí đái
Biện chứng đông y: Huyết ứ kết với nhiệt tà ở hạ tiêu.
Cách trị: Tư thận hoạt huyết.
Đơn thuốc: Tư thận hoạt huyết thang (gia vị).
Công thức: Đào nhân 15g, Xích thược 12g, Xuyên ngưu tất 12g, , Cù mạch 12g, Xa tiền thảo 12g, Diêm hoàng bá 10g, Diêm tri mẫu 10g, Hồng hoa 10g, Trúc diệp 10g, Vương bất lưu hành 10g, Tạo giác thính 10g, Ô dược 10g, Cam thảo tiêu 5g, Nhục quế 2g (chia ra uống với nước thuốc). Cho nước vừa đủ ngâm 1 giờ, sắc 2 lần, sau khi hỗn hợp chia 2 lần mà uống , mỗi ngày 1 thang. Nói chung bệnh tình nhẹ thì có thể uống liền 3-4 lần, nặng thì uống 6-10 thang.
Người hư khí thì thêm Hoàng kỳ, Đảng sâm; mạch sác mà có hiện tượng nóng thì thêm Song hòa, Công anh, Bại tương thảo; vị khí sung lên nấc ở hơi thì thêm Toàn phúc hoa, Công đinh hương, Thị đế, ngực đầy ho hen thì thêm Tử uyển, Tô tử, đái máu thì thêm Bạch mao căn, Đại tiểu kế; đại tiện bí thì thêm Đại hoàng, Huyền minh phấn. Nếu người bệnh bàng quang quá dầy, ảnh hưởng đến chức năng co cơ cần sát trùng kỹ thông đái rồi sau đó uống thuốc, thể chất quá yếu thì có thể kết hợp truyền dịch.
Hiệu quả lâm sàng: Tịch X X, nam, 67 tuổi, xã viện, thể chất bình thường. Gần đây sau khi đi ra ngoài về buổi chiều thấy tiểu tiện không lợi, sáng hôm sau đái không được. Y tế địa phương chuẩn đoán là “ u tuyến tiền liệt kèm bí đái”. Đã tiêm bắp penicillin, steptomycin, uống stilbetrol, đồng thời đặt ống thông đái, điều trị 8 ngày kết quả không rõ rệt, ngày 21 tháng 7 đến chữa. Khám thấy vẻ mặt đau cấp, thân nhiệt 37,2°C. Chất lưỡi đỏ tía, rêu vàng mỏng, mạch trầm tế, hơi sác, lưỡng xích sáp. Thăm hậu môn bằng ngón tay thấy tuyến tiền liệt phì đại rõ rệt, mặt nhẵn, chất mềm, bờ rõ. Kết hợp mạch với chứng thì đây là huyết ứ kết với uất nhiệt ở hạ tiêu, làm cho tiểu tiện trở ngại. Bài thuốc trên thêm Song hòa 15g, Bồ công anh 20g, Bại tương thảo 15g. Uống 4 thang. Bệnh nhân uống được 1 thang thì đại được 1 lít, 2 thang thì về cơ bản đái dễ, được 4 thang thì tiểu tiện thông lợi, hết đau đớn.