352. Teo cơ nguyên nhân thần kinh
Biện chứng đông y: Kinh mạch ứ trở.
Cách trị: Ôn kinh thông lạc.
Đơn thuốc: Cơ ủy tán.
Công thức: Mã tiền tử (chế) 300g, Giáp châu 400g, Nguyên hồ 250g, Phụ phiến (chín) 200g, Tam thất 300g. Tán chung thành bột mịn, đóng gói trong nang, mỗi ngày dùng 2 lần, mỗi lần 3 nang.
Hiệu quả lâm sàng: Trần X, nam, 46 tuổi. Khám lần đầu ngày 22-3-1979. Chân trái người bệnh bị tê đã hơn 10 năm, 2 năm gần đây phát hiện teo cơ, ngày càng rõ rệt. Chân yếu, đôi khi đau tức, không ngồi xuống được, đi lại phải chống gậy. Đã chữa bằng nhiều phương pháp nhưng không có kết quả rõ rệt, phần giữa đùi trái so với giữa đùi phải bè đi nhiều. Ngày 12-12-1977 đã tới bệnh viện làm điện cơ đồ, chuẩn đoán là teo cơ nguyên nhân thần kinh. Khi điều trị, ngoài việc cho thuốc điều khí huyết dưỡng can thận ra còn cho dùng bài Cơ ủy tán để thông lạc ôn kinh. Uống liều 20 ngày một liệu trình, tình hình khá lên rõ rệt, giảm bớt những chỗ đau cục bộ, chân trái cảm thấy khỏe lên, đi lại đã bỏ gậy. Tiếp tục uống một liệu trình nữa, chân trái dương hết cảm giác khó chịu, cơ thịt khôi phục đều đặn dần. Lúc này trong 2 phút chạy được cự ly 300m. Tiếp tục điều trị, đồng thời khuyên tăng cường luyện tập cơ năng. Ngày 11-7-1979, khỏe mạnh hoàn toàn, ra viện, phục hồi công tác. Hỏi thăm thấy đã gần 1 năm mà tình hình vẫn tốt, không có triệu chứng tái phát.
Bàn luận: Cơ ủy tán sau khi uống có thể gây cảm giác váng đầu, cơ bắp cụ bộ bị co rút nhẹ. Đó là phản ứng chứng tỏ thuốc có tác dụng. Nhưng không được dùng quá liều lượng, nếu quá liều có khi bị chuột rút. Bởi vì trong bài thuốc, Mã tiền tử chứa strychnin có thể gây hưng phấn tủy sống, đại não, tăng trương lực cơ vân, cơ trơn, cơ tim. Nếu quá liều có thể dẫn tới co giật, hôn mê, cho nên khi dùng thuốc phải thận trọng.
353. Teo cơ ( Teo cơ mô cái, mô út hai bàn tay )
Biện chứng đông y: Phong dương chạy tới các chi, đốt cháy huyết dịch, khiến cơ bị teo và đau di chuyển.
Cách trị: Tư dưỡng vị dịch, để sinh dịch, thì can phong không trị cũng tự hết.
Đơn thuốc: Dưỡng tân ích vị thang.
Công thức: Ngọc trúc 30g, Thạch hộc 30g, Bạch thược 12g, Sinh địa 12g, Mạch đông 12g, Hồ ma 10g, Cam thảo 6g, Câu đẳng 10g, Thạch quyết minh 30g, Hà thủ ô 10g. Sắc uống mỗi ngày 1 thang.
Hiệu quả lâm sàng: Dương X X, nữ, 28 tuổi. Mắc bệnh từ năm 1971, cơ ở mô cái, mô út hai bàn tay dần dần bị teo, kèm cảm giác tê dại. Chân tay và lưng đôi khi xuất hiện có đau di động, nhưng không xác định được chỗ đau. Đã chữa nhiều mà vô hiệu. Ăn uống ngày một sút kém, càng sợ lạnh, rồi miệng và họng khô, không muốn uống nhiều. Kinh nguyệt sớm 3 ngày, lượng kinh tương đối ít, khi hành kinh trong lòng buồn bực không yên. Nhìn người bệnh thấy hai má hơi hồng, lưỡi đỏ, rêu mỏng màu vàng. Bắt thấy mạch đại, nhuyễn, không chịu được ấn. Bệnh này là do vị dịch không đủ, khiến vị trí mất điều hòa gây ra giảm dần ăn uống, miệng và họng khô. Do ăn uống ít mà tân dịch thiếu nên không thể hóa sinh dịch huyết, dinh huyết hư thì không thể dưỡng can để tức phong, khiến phong dương nổi lên. Phong dương chạy ra các chi đốt hết huyết dịch thì cơ teo và đau di động. Đến kỳ kinh nguyệt thì huyết càng hư, không thể điều tiết dưỡng khí, cho nên tâm phiền bất an. Chữa nó phải tư dưỡng vị dịch để sinh dinh huyết, như thế thì can phong không cần trị cũng tự dừng. Cho uống bài Dưỡng tân ích vị thang trước sau hơn 30thang thì người bệnh ăn uống khá lên, ơ ở mô bàn tay phát triển. Các chứng khác khỏi theo.
Bàn luận: Khi vị dịch bị hư ăn uống sẽ giảm, không có gì để dinh ra huyết nên dinh huyết hư thì không thể dưỡng can tức phong, vì vậy phong dương dấy lên. Khi chữa không nên cấp tốc bổ huyết, mà nên dùng các vị thuốc cam hàn để tư tán dịch trước, khiến khí điều hòa, ăn uống được thì các chứng không chữa cũng hết. Phương pháp dưỡng ích tân dịch để sinh huyết dịch này cũng còn có thể dùng cho những người bị tinh hư, kết quả cũng tốt như vậy. Như trường hợp người bệnh bị chứng teo cơ các mô bàn tay này chữa bằng phép dưỡng ích tân dịch đã khỏi. Từ đó thấy rằng việc dưỡng ích tân dịch quả là phép chữa có giá trị lâm sàng, không nên coi thường. Vậy cần phải nghiên cứu sâu thêm.