Trầm Cảm Sau Sinh
Thuốc Đặc Trị - Trầm Cảm Sau Sinh
Trầm cảm sau sinh (Postpartum depression) là một dạng của bệnh trầm cảm ảnh hưởng chủ yếu đến phụ nữ và một số ít nam giới sau khi đứa con sinh ra. Các báo cáo cho thấy tỉ lệ mắc bệnh biến thiên rất rộng, từ chỉ một vài cho đến hàng chục phần trăm, nguyên nhân là do các tiêu chuẩn chẩn đoán không thống nhất ở các nước. Theo một nghiên cứu nhỏ tại Bệnh viện Hùng Vương, Thành phố Hồ Chí Minh tỉ lệ bệnh nhân có dấu hiệu trầm cảm sau sinh là 41%, còn theo báo cáo mới hơn tại Bệnh viện Từ Dũ con số này chỉ là 12,5% trong đó 5,3% trầm cảm thực sự.
Một nghiên cứu khác cho thấy, cứ 7 phụ nữ Mỹ thì có khoảng 1 người mắc trầm cảm trước lúc có bầu, trong thời gian mang thai và sau khi sinh em bé, kết quả còn phát hiện thêm rằng hơn một nửa số phụ nữ trầm cảm sau khi sinh cũng từng trải qua cơn trầm cảm trước khi có bầu và trong suốt thời gian mang thai.
Trầm cảm sau sinh ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe bà mẹ, đặc biệt là sự phát triển trí tuệ, cảm xúc và thể chất của đứa trẻ, tuy vậy đáng mừng là bệnh này đáp ứng tốt với điều trị. Bệnh còn có tên khác là Trầm cảm hậu sản, trầm cảm sau sanh. Ngoài ra ở những thời điểm đặc biệt khác của cuộc đời, phái nữ cũng có nguy cơ cao như trầm cảm trong giai đoạn tiền kinh nguyệt, rối loạn khí sắc liên quan đến thời kì mãn kinh
Các triệu chứng có thể xuất hiện vào bất kỳ thời điểm nào đó trong năm đầu sau sinh, bao gồm các triệu chứng thường gặp sau:
- Cảm thấy mình không xứng đáng chăm sóc em bé - Dễ lo âu và hoảng sợ.
- Sao nhãng trong việc chăm sóc con - Cáu ghắt với người khác - Buồn bã.
- Cảm thấy có tội - Giảm thiểu giao tiếp với người khác - Cảm thấy trống rỗng.
- Không còn thích thú với những thứ, hoạt động mình ưu thích trước kia.
- Rối loạn giấc ngủ (thường là mất ngủ) - Ăn uống thất thường.
- An ủi không đem lại kết quả - Cảm thấy yếu ớt hoặc không còn sức lực.
- Không cảm thấy thoải mái trong quan hệ tình dục - Tuyệt vọng.
- Giảm khả năng diễn đạt chính xác khi nói hoặc viết - Lòng tự trọng thấp
Những ý nghĩ ám ảnh có thể xuất hiện và thường liên quan đến bạo lực đối với đứa trẻ. Trong trường hợp bị nặng ý nghĩ và hành vi giết đứa trẻ ngay sau khi sanh có thể xảy ra với những hoang tưởng hoặc ảo giác.
Yếu tố nguy cơ đối vơi một số người có khả năng mắc bệnh này cao hơn người khác điều đó có thể được dự đoán chính xác thông qua một số đặc điểm ở người mẹ giúp phòng tránh từ xa, theo các nghiên cứu thì những yếu tố sau sẽ làm tăng nguy cơ mắc trầm cảm sau sinh ở phụ nữ:
- Bị trầm cảm trong thời kỳ mang thai - Từng bị trầm cảm sau sinh trước kia.
- Khó khăn kinh tế, nghề nghiệp không ổn định - Đứa trẻ không có bố chính thức.
- Sinh con so (con đầu lòng) có nguy cơ mắc bệnh cao hơn sinh con rạ.
- Sinh con trong tình trạng ly dị hoặc ly thân - Không có người hỗ trợ chăm sóc.
- Sử dụng các chất kích thích như rượu, thuốc lá, ma túy.
- Đẻ khó, đẻ mổ - Sinh con ở độ tuổi vị thành niên.
1. So sánh khả năng mắc với yếu tố tiền sử bệnh trầm cảm sau sinh:
- Không có tiền sử bệnh tâm thần, buồn sau sinh, trầm cảm nặng : Nguy cơ thấp.
- Đã từng mắc trầm cảm sau sinh, rối loạn khí sắc chu kỳ, trầm cảm nặng tái diễn: Nguy cơ trung bình.
- Đã từng mắc trầm cảm sau sinh và rối loạn trầm cảm tái diễn, trầm cảm nặng tái diễn: Nguy cơ cao.
- Trầm cảm trong thai kỳ, đã từng mắc rối loạn lưỡng cực, trầm cảm sau sinh: Nguy cơ cao nhất.
Nguyên nhân chính xác của trầm cảm sau sinh đến nay vẫn chưa được tìm ra, một số giải thích được đưa ra là vào thời điểm sau sinh nội tiết tố của người mẹ bị rối loạn thêm vào đó là những mệt mỏi trong thời kỳ mang thai và sau khi sinh cùng những rắc rối trong quan hệ vợ chồng. Với đàn ông nguyên nhân chủ yếu là do sự thay đổi đột ngột lối sống cùng sự suy giảm mối quan tâm của vợ, vì lúc này cô ấy phải tập trung trong vai trò làm mẹ, người chồng có thể cảm thấy cô đơn.
Trầm cảm sau sinh gây ra bởi nhiều yếu tố khác nhau trên những phụ nữ có các đặc điểm và hoàn cảnh cũng khác nhau.
- Yếu tố sinh học: có thai và sinh đẻ bao giờ cũng đi kèm với sự thay đổi đột ngột các hooc môn trong cơ thể người phụ nữ và sự thay đổi này đã tác động nên các cơ quan điều hoà cảm xúc.
- Yếu tố tâm lý: sự ra đời của đứa trẻ được coi như là một sự kiện tâm lý đặc biệt đối với hầu hết các bà mẹ trẻ. Thể hiện trách nhiệm, nghĩa vụ , lo toan chăm sóc suốt 24/24 giờ, dường như quá sức, kiệt sức của bà mẹ trẻ. Kể cả những lần sinh sau.
- Những yếu tố stress cơ thể và tâm lý này bao giờ cũng đi kèm với thiếu ngủ, không được nghỉ ngơi cho tới tận khi trẻ có nhịp ăn ngủ đều đặn.
Trầm cảm sau sinh là một dạng trong các rối loạn tâm thần xảy ra vào thời kỳ sinh đẻ, ngoài trầm cảm sau sinh nhóm bệnh này còn bao gồm:
- Trạng thái buồn chán sau sinh (postpartum blues).
- Loạn thần sau sinh.
Hiện nay vẫn chưa thống nhất được có nên xếp trầm cảm sau sinh là một rối loạn riêng biệt hay không. Trong khi một số tác giả cho rằng rối loạn tâm thần sau sinh là một nhóm các rối loạn có liên quan đặc biệt đến việc mang thai và sinh đẻ nên cần tồn tại một chẩn đoán riêng biệt. Ngược lại, theo DSM-IV cũng như ICD-10, rối loạn tâm thần sau sinh không được ghi thành một chương riêng biệt và không có tiêu chuẩn chẩn đoán rõ ràng.
Nguyên tắc điều trị trong y học hiện đại đối với trầm cảm sau sinh cũng giống như các trường hợp trầm cảm khác: phối hợp thuốc chống trầm cảm và tâm lý trị liệu trong đó người bệnh tập trung cải thiện mối quan hệ với người khác chủ yếu với chồng và con.
Điều trị tâm lý được ưu tiên bởi vì khi dùng thuốc người mẹ có thể phải ngưng cho con bú do thuốc xuất hiện trong sữa mẹ, tuy nhiên dùng thuốc vẫn là bắt buộc khi xét thấy lợi ích đem lại là cao hơn các yếu tố có hại. Cần theo học một số chương trình giáo dục tiền sản cho cả người vợ lẫn chồng trước khi sinh con, hoặc ít nhất tìm sách báo hướng dẫn, hoạt động này giúp cung cấp những kiến thức đúng đắn về sức khỏe sinh sản, nhận thức tốt sẽ giúp phòng tránh trầm cảm sau sinh.
2. Một số mẹo nhỏ giúp ngăn ngừa và hạn chế trầm cảm sau sinh:
- Tham gia các lớp học dành cho đối tượng làm cha làm mẹ do bệnh viện tài trợ.
- Lên kế hoạch về tiền bạc liên quan mật thiết với chuyện em bé sắp ra đời.
- Nghĩ ra các cách thức nhằm chia sẻ trách nhiệm chăm sóc em bé. Ví dụ, người cha có thể lo việc cho bé ăn đêm theo công thức có sẵn hoặc chuẩn bị bình sữa cho bé bú.
- Chú ý dồn tâm trí đến các vấn đề quan hệ gia đình trước khi em bé chào đời.
- Thuê người giúp việc hoặc nhờ người thân trong gia đình trông giữ giùm em bé mỗi tuần một lần.
- Hiểu rằng đời sống tình dục sẽ thay đổi sau khi sinh và có thể không trở lại bình thường trong vòng một năm hoặc lâu hơn.
- Tìm kiếm nhóm tương trợ cùng cảnh ngộ, những người mới làm bố, hoặc tra cứu thông tin về trầm cảm.
Hippocrates được coi là người đầu tiên nhận biết các rối loạn tâm thần sau sinh, nhưng phải đến đầu thế kỷ 19 mới bắt đầu xuất hiện các thông báo lâm sàng về "bệnh điên sau sinh" trong các tài liệu y khoa ở Đức và Pháp. Năm 1818, Jean Esquirol lần đầu tiên đưa ra các số liệu thuyết phục qua 92 bệnh nhân loạn thần sau sinh được nghiên cứu tại Salpetriere trong thời kỳ chiến tranh Napoléon. Tuy nhiên, người có công nhiều nhất trong lĩnh vực này là Victor Louis Marce, một bác sĩ người Pháp, ông đã bước đầu xây dựng được cơ sở về những khái niệm phù hợp với hiện đại và đưa ra nhận định các thay đổi sinh lý trong thời kỳ sinh đẻ có liên quan đến trạng thái tâm lý của bà mẹ.
3. Đông y điều trị trầm cảm sau sinh
Trên lâm sàng của đông y cũng như theo kinh nghiệm của chúng tôi, bệnh Trầm Cảm Sau Sinh cần được điều trị theo thực tế thể bệnh của từng bệnh nhân như: Trị Lý khí, giáng nghịch, hóa đờm - Trị tán kết, trị chứng khí hạch, thất tình uất kết - Trị Lý khí, giải uất, tiết nhiệt, hòa vị, tiêu đàm, chỉ ẩu - Trị Sơ can tiết nhiệt, hành khí chỉ thống..v.v..
Chúng tôi sử dụng hai bài thuốc cổ phương của Trung Hoa làm công thức cơ bản, hai bài thuốc này có trong cuốn Những Bài Thuốc Thần Dược Của Trung Quốc do B.S Nguyễn Tiến Hội ( Viện Đông Y Trung Ương và Châm Cứu Việt Nam ) biên tập và được Nhà Xuất Bản Văn Hóa Thông Tin xuất bản năm 2010.
Bài 1: Long Cốt Hương Phụ Thang
Công thức: Long cốt 30g; Hương phụ, Xích thược, Bạch thược: Mỗi vị 20g; Sài hồ, Đang quy, Xuyên khung, Đào nhân, Hoàng liên, Chi tử: Mỗi vị 10g; Phật thủ, Uất kim, Cam thảo 6g; Phục thần, Táo nhân, Hoàng kỳ, Đảng sâm: Mỗi vị 15g.
Bài 2: Xuyên đoạn thang gia giảm
Công thức: Xuyên đoạn, Đại hoàng, Xích thược, Tầm gửi cây dâu: Mỗi vị 20g; Phục linh, Bạch truật, Hải phiêu tiêu: Mỗi vị 15g; Kê nội kim(tươi), Đại táo, Chè xanh, Thanh ngưu giác: Mỗi vị 8g.
Những vị thuốc gia giảm phối hợp cùng hai bài thuốc trên gồm: Đơn bì, Bối mẫu, Phù tiểu mạch, Bán hạ, Mẫu đơn bì, Sinh khương, Chỉ thực, Trúc nhự, Câu đằng, Ô đầu(chế), Hồng hoa, Dương kim hoa, Mang tiêu(ngâm), Hoàng cầm, Trần bì, Tri mẫu, Thái phục tử, Bạch thược, Binh lang, Chỉ xác, Hậu phác, Mộc hương, Ô tặc cốt, Sơn tra, Thiến thảo, Thương truật, Xuyên tâm liên, Bán hạ chế, Tô diệp, Thanh bì, Trạch tả.
Căn bệnh thuộc thể mãn tính, chủ trị phải hồi phục, điều hòa các cơ quan cũng như khí huyết âm dương. Vì vậy thời gian điều trị dứt bệnh khá dài, nhưng sự chuyển biến bệnh cũng dễ nhìn thấy trong 1 - 2 tháng đầu.
Tùy theo tính chất của từng vị thuốc phối hợp gia giảm đối với tình trạng bệnh của mỗi bệnh nhân, chúng tôi sẽ điều chế thuốc thành một trong các dạng như: Viên hoàn cứng, viên hoàn mềm, dạng bột tán, dạng bột cốm, hoặc dạng cao...đảm bảo cho việc điều trị đạt hiệu quả cao nhất, thuận tiện dễ sử dụng, dễ bảo quản.
Việc tiếp nhận nhu cầu điều trị, bệnh nhân ở xa nên Scan, chụp hình lại các kết quả khám bệnh của các bệnh viện chuyên khoa tâm lý, tâm thần, thần kinh tuyến trung ương và số điện thoại liên hệ gửi vào Email : pharmace.asia@gmail.com
Hoặc Photo các kết quả trên gửi chuyển phát nhanh qua bưu điện đến địa chỉ :
Trung Tâm Phát Triển Dự Án Dược Liệu Châu Á
Số 27- Nguyễn Thị Minh Khai - P. Đông Sơn - T.X Bỉm Sơn - Thanh Hóa
Tell / Fax : 0373.765.765 - DĐ : 0912.798.000
Khi nhận được các kết quả chúng tôi sẽ liên hệ lại, nếu bệnh nhân có nhu cầu mua thuốc điều trị chúng tôi sẽ điều chế thuốc gửi chuyển phát nhanh qua bưu điện.
Bệnh nhân ở gần xin cầm theo kết quả khám bệnh chuyên khoa và đến liên hệ trực tiếp tại địa chỉ trên.
Lịch làm việc:Từ thứ 2 đến thứ 6, sáng từ 9h đến 11h, chiều từ 3h đến 5h (Nghỉ ngày lễ)
